Na temat bezpieczeństwa pracownika w procesie spawania możemy przeczytać wiele artykułów. Jednak odpowiednio przygotowane stanowisko spawacza to nie wszystko. Należy pamiętać również o najbliższym otoczeniu i o zagrożeniach dla przebywających w nim osób trzecich.
Szacuje się, że każdego dnia dochodzi do ponad 2000 obrażeń ciała i oczu w miejscach pracy, które są spowodowane niewłaściwą lub żadną ochroną. Co więcej, około 70 % uszkodzeń powstaje na skutek odprysków i odłamków.
Na szczęście wypadków w pracy można uniknąć.
Spawacz jest zawodem szczególnie narażonym na ryzyko. Uszkodzenia wzroku czy poparzenia skóry to tylko niektóre zagrożenia występujące podczas spawania. Pojawiają się również zagrożenia specyficzne wynikające ze stosowania płomienia gazowego i łuku elektrycznego, takie jak:
promieniowanie łuku
wytwarzanie gazów i pyłów
zagrożenia elektryczne
napromieniowanie radiacyjne
Zagrożenia te są niebezpieczne dla zdrowia i życia pracowników.
Niebezpieczne skutki procesu spawania
Jednym ze skutków procesu spawania jest promieniowanie energii elektromagnetycznej. W trakcie spawania łukowego oraz procesów pokrewnych emitowane jest promieniowanie jonizacyjne (np. promieniowanie rentgenowskie X) oraz niejonizacyjne (ultrafioletowe UV, światło widzialne oraz podczerwień IR). Z promieniowaniem niejonizacyjnym mamy do czynienia każdego dnia, jednak w codziennych sytuacjach wartość natężenia fal świetlnych jest znacznie niższa niż w procesach spawalniczych. Osoby wykonujące procesy spawalnicze czy operatorzy maszyn spawalniczych są narażone na nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV i IR. Na działanie niepożądanego wpływu na promieniowanie narażone są również osoby przebywające w pobliżu stanowisk spawalniczych.
Jak zapobiegać?
Ubiór ochronny (w tym kombinezony i maski ochronne) ogranicza skutki napromieniowania osób wykonujących prace spawalnicze. Niestety nie zawsze osoby pracujące w pobliżu stanowisk spawalniczych są odpowiednio zabezpieczone przed działaniem promieniowania o charakterze niejonizacyjnym (promieniowanie świetlne). Osoby te mogą również być narażone na odbicia promieniowania od elementów refleksyjnych. W celu zapobiegania odbłyskom promieniowania należy stosować materiały absorbujące promieniowanie (np. farby, w skład których wchodzi dwutlenek tytanu lub tlenek cynku – odbijają one w niewielkim stopniu promieniowanie ultrafioletowe).
Zabezpieczenie otoczenia pracy
W celu zabezpieczenia najbliższego otoczenia należy odseparować stanowiska spawalnicze od głównych traktów komunikacyjnych. Zwiększenie odległości oraz stosowanie ekranów spawalniczych zmniejsza możliwość kontaktu pozostałych pracowników z promieniowaniem świetlnym. Stosowanie osłon spawalniczych jest prostym i uniwersalnym rozwiązaniem zabezpieczenia innych pracowników przed skutkami promieniowania. Osłony spawaczy (OS) to stalowe stelaże wypełnione specjalną folią spawalniczą (zgodną z normą EN-1598) w postaci pasów foliowych w formie kurtyn paskowych lub arkuszy. Ekrany spawalnicze przede wszystkim chronią przed przypadkową ekspozycją na promieniowanie oraz służą do wydzielania stanowisk spawalniczych. Wybór rodzaju osłon spawalniczych zależy między innymi od rodzaju procesu spawalniczego oraz od wielkości i umiejscowienia stanowisk spawalniczych.
Osłony spawalnicze stacjonarne i mobilne
Osłony spawalnicze mogą być zarówno stacjonarne – montowane do elementów hal produkcyjnych lub ustawiane w podłożu. Występują także w wersji mobilnej – wówczas wyposażone są w kółka jezdne. W celu zapewnienia odpowiedniego stopnia ochrony, kluczowe staje się wypełnienie stelaża. Folie spawalnicze powinny posiadać potwierdzenie zgodności z normą EN-1598. Występują one w różnych barwach (czerwone, zielone, brązowe) oraz w różnym stopniu zaciemnienia. Chronią nie tylko przed promieniowaniem (widzialnym, UV i IR), ale także przed odpryskami . Cechą folii spawalniczych jest ich trudnozapalność. Folie PCV są także samogasnące, co jest dodatkowym zabezpieczeniem dla operatorów spawalniczych, jak i osób pracujących w najbliższym otoczeniu.
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie odpowiednich warunków w miejscu pracy spawaczy. Niestety, w wielu zakładach stosuje się jedynie prowizoryczne i minimalne zabezpieczenia tylko dla operatorów spawalniczych. Bezpieczeństwo najbliższego otoczenia nie jest brane pod uwagę. Odpowiednia i bezpieczna osłona spawalnicza zminimalizuje ryzyko wystąpienia zagrożeń płynących z przebywania w pobliżu stanowisk spawalniczych. Warto w ten sposób zadbać o zdrowie i życie pracowników.
